مقدمه
درمورد سلامت دهان و دندان مراقبت کردن از اهمیت بسیاری برخوردار است و جراحی تخصصی لثه نیز به عنوان یکی از موارد مهم در این زمینه مطرح می‌شود. در این مقاله، به بررسی و پاسخ به برخی از سوالات متداول درباره جراحی تخصصی لثه خواهیم پرداخت.( دکتر نیما نداف پور متخصص ایمپلنت, جراحی لثه چیست ؟ )
جراحی لثه چیست ؟
جراحی لثه ، یک روش جراحی است که به بهبود و درمان بیماری‌های لثه مرتبط با آسیب و التهاب لثه می‌پردازد. لثه‌ها بافتهای نرمی هستند که دندان‌ها را در دهان تثبیت می‌کنند. بیماری‌های لثه می‌توانند باعث آسیب و ضعف لثه‌ها شوند و در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است منجر به مشکلات جدی دندانی شود.
جراحی لثه به منظور بهبود سلامت لثه‌ها و جلوگیری از پیشرفت بیماری‌های لثه اجرا می‌شود. مهم‌ترین اهداف جراحی لثه عبارتند از :
- برطرف کردن التهاب لثه : در بیماران مبتلا به بیماری لثه، جراحی لثه می‌تواند با از بین بردن باکتری‌ها و آسیب‌های موجود در لثه‌ها و بافتهای اطراف آنها، التهاب لثه را کاهش دهد و بهبود بخشد.
- پاکسازی کامل فضای زیر لثه : در صورت تشکیل جیب‌های عمیق زیر لثه که باعث جمع شدن باکتری‌ها و لکه‌های غیرقابل دسترس می‌شود، جراحی لثه می‌تواند به پاکسازی کامل این فضاها کمک کند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
- بازسازی بافت لثه : در مواردی که لثه‌ها به شدت آسیب دیده باشند و نیاز به بازسازی داشته باشند، جراحی لثه می‌تواند با استفاده از فنون و روش‌های مختلف، بازسازی و بهبود شکل ظاهری لثه‌ها را انجام دهد.
معمولاً جراحی لثه توسط یک متخصص دندانپزشکی به نام “پریودنتیست” انجام می‌شود. قبل از جراحی، پزشک به صورت دقیق بررسی کاملی از لثه‌ها و دندان‌ها انجام می‌دهد و سپس براساس وضعیت بیماری و نیازهای آن، برنامه جراحی را تعیین می‌کند. جراحی لثه ممکن است شامل برش و تمیز کردن لثه، ترمیم جیب‌های عمیق، پیوند بافتی، پیوند استخوانی، یا پیوند زیستی بافتهای دیگر باشد
( دکتر نیما نداف پور متخصص ایمپلنت, جراحی لثه چیست ؟ )
چه مواردی نیاز به جراحی تخصصی لثه دارند؟
مواردی که نیاز به جراحی تخصصی لثه دارند، شامل اما محدود به موارد زیر می‌شود :
- بیماری لثه پیشرفته (بیماری لثه مزمن) : در برخی افراد، بیماری لثه به مراحل پیشرفته‌تری می‌رسد که ممکن است نیاز به جراحی تخصصی داشته باشد. این شامل جیب‌های عمیق زیر لثه، تخریب بافت لثه و استخوان شده، عفونت‌های مزمن و سایر مشکلات جدی لثه است.
- تحلیل های عمیق زیر لثه : تشکیل تحلیل های عمیق زیر لثه نشانه‌ای از بیماری لثه است که باعث جمع شدن باکتری‌ها و لکه‌های غیرقابل دسترس می‌شود. جراحی لثه می‌تواند جیب‌های عمیق را پاکسازی و درمان کند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
- بافت لثه آسیب دیده : در برخی موارد، لثه‌ها ممکن است به شدت آسیب ببینند، به عنوان مثال در نتیجه ضربه یا تصادف. جراحی لثه می‌تواند بهبود و بازسازی بافت آسیب دیده را فراهم کند.
- نیاز به بازسازی بافت لثه : در برخی موارد، نیاز به بازسازی شکل و ساختار لثه وجود دارد. این ممکن است به علت عوارض بیماری‌های لثه، عوامل ژنتیکی، آسیب دیدگی‌های جدی یا نیاز زیستی باشد. جراحی لثه می‌تواند با استفاده از فنون و روش‌های مختلف، بازسازی و بهبود شکل ظاهری لثه‌ها را انجام دهد.
در هر صورت، تشخیص و تعیین نیاز به جراحی لثه باید توسط یک متخصص دندانپزشکی به نام “پریودنتیست” صورت بگیرد. پریودنتیست با بررسی دقیق وضعیت لثه و دندان‌ها، برنامه جراحی مناسب را برای هر بیمار تعیین می‌کند.
بیماری‌های لثه
بیماری‌های لثه می‌توانند از نظر نوع و شدت متفاوتی داشته باشند. در زیر، برخی از شایع‌ترین بیماری‌های لثه را ذکر می‌کنم :
- بیماری لثه مزمن (Periodontitis) : این بیماری نتیجه التهاب و عفونت لثه است که به طور طبیعی پیشرفت می‌کند. در صورت عدم درمان، بافتهای پشتی از دست می‌روند و جیب‌های عمیق زیر لثه شکل می‌گیرند. این بیماری می‌تواند به تخریب استخوان و عدم ثبت دندان‌ها منجر شود.
- بیماری لثه خونریزی کننده (Gingivitis) : این بیماری به علت تجمع پلاک و آلاینده‌ها در اطراف دندان‌ها و التهاب لثه ایجاد می‌شود. علائم آن شامل خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندانی، تورم و قرمزی لثه می‌باشد. اگر به موقع درمان نشود، ممکن است به بیماری لثه مزمن بروز کند.
- لثه‌های قرمز و آبکی (Gingival Hyperplasia) : در این حالت، لثه‌ها به طور غیرطبیعی بزرگتر و آبکی شده و بیش از حد بروید. این مشکل ممکن است به علت عوامل ژنتیکی، عوارض داروها و بیماری‌های دیگر ایجاد شود.
- جیب‌های عمیق زیر لثه (Periodontal Pockets) : جیب‌های عمیق زیر لثه توسط التهاب و تخریب بافت لثه و استخوان ایجاد می‌شوند. این جیب‌ها باعث جمع شدن باکتری‌ها و لکه‌های غیرقابل دسترس می‌شوند و می‌توانند به بیماری لثه مزمن منجر شوند.
- بیماری لثه در دوران بارداری (Pregnancy Gingivitis) : در دوران بارداری، سطح هورمون‌های بدن تغییر می‌کند و این می‌تواند به التهاب و خونریزی لثه منجر شود. این شرایط بیشتر در دوران دوم و سوم بارداری رخ می‌دهد.
( دکتر نیما نداف پور متخصص ایمپلنت, جراحی لثه چیست ؟ )
عفونت‌های دهانی شدید
عفونت‌های دهانی شدید می‌توانند به علت عوامل مختلفی ایجاد شوند و ممکن است نیاز به درمان فوری داشته باشند. در زیر، برخی از عفونت‌های دهانی شدید را ذکر می‌کنم :
- عفونت‌های لثه : بیماری لثه مزمن (Periodontitis) می‌تواند به شدت پیشرفت کرده و به عفونت لثه منجر شود. این عفونت باعث تخریب بافتهای لثه و استخوان می‌شود و در صورت عدم درمان، می‌تواند به از دست دادن دندان‌ها منجر شود.
- عفونت‌های ریشه و دندان : عفونت درون ریشه دندان (درماتوم پریاپیکال) می‌تواند شدید و دردناک باشد. این عفونت‌ها معمولاً به علت ترمیم ناصحیح دندان، پوسیدگی عمیق، شکستگی دندان یا ضربه به دندان رخ می‌دهند. در صورت عدم درمان، عفونت می‌تواند گسترش یابد و به بافتهای اطراف دندان و حتی فک گسترش پیدا کند.
- عفونت‌های لثه دندان عقل (عفونت پریکورنیتیس) : عفونت در اطراف دندان عقل که همچنین به عنوان عفونت پریکورنیتیس شناخته می‌شود، می‌تواند به شدت دردناک باشد. این عفونت معمولاً به علت جمع شدن باکتری‌ها و آلاینده‌ها در اطراف دندان عقل که قسمتی از آن در لثه جا می‌مانده است، رخ می‌دهد. در صورت عدم درمان، ممکن است به گسترش عفونت و تشکیل جیب‌های عمیق زیر لثه منجر شود.
- عفونت‌های تخمک دندان (عفونت پریکورنیتیس تخمک دندان) : وقتی که دندان تخمک به طور کامل از لثه نمی‌تواند بیرون بزند، ممکن است عفونت پریکورنیتیس تخمک دندان ایجاد شود. این عفونت باعث تورم، درد و التهاب در لثه و بافت اطرافی می‌شود.
- عفونت‌های سلولی عمیق : عفونت‌هایی که به عمق بافتهای نرم دهان تاثیر می‌گذارند، مانند عفونت‌های دیفوز و کاربونکل، می‌توانند شدید و دردناک باشند. این عفونت‌ها معمولاً به علت باکتری‌ها یافعالیت ناصحیح ایجاد می‌شوند و نیاز به درمان فوری دارند.نیاز به اصلاحات جراحی پروتزهای دندانی
اصلاحات جراحی در پروتزهای دندانی ممکن است در صورت نیاز به تغییرات جدید در ساختار دهان، لثه یا استخوان‌های فک انجام شود. این اصلاحات جراحی معمولاً توسط یک پزشک دندانپزشکی تخصصی در زمینه پروتزهای دندانی، معمولاً پروتزدنیا، انجام می‌شود. در زیر، برخی از اصلاحات جراحی متداول در پروتزهای دندانی را ذکر می‌کنم :
- عملکرد مجدد پروتز : در برخی موارد، ممکن است نیاز به تغییرات در پروتز دندانی باشد تا عملکرد بهتری داشته باشد. این شامل تنظیم مجدد ارتفاع بیت، تعویض قطعات شکسته یا فرسوده، تعویض روکش پروتز و غیره می‌شود.
- ایمپلنت دندانی : در صورتی که دندانی از دست رفته باشد، می‌توان از روش ایمپلنت‌گذاری استفاده کرد. ایمپلنت‌ها پیچ‌های فلزی هستند که در استخوان فک یا فک بالا قرار می‌گیرند و به عنوان پایه برای پروتز دندانی استفاده می‌شوند.
- برداشتن لثه : در برخی موارد، لازم است بخشی از لثه برداشته شود تا به استخوان فک دسترسی بهتری داشته باشد. این ممکن است در مواردی که لثه بیش از حد ضخیم است و برای نصب پروتز دندانی مشکل ایجاد می‌کند، انجام شود.
- استخوان‌سازی : در صورتی که استخوان فک یا فک بالا برای نصب ایمپلنت یا پروتز دندانی کافی نباشد، ممکن است نیاز به استخوان‌سازی با استفاده از روش‌های مانند پیوند استخوان (Bone Grafting) وجود داشته باشد.
- لیفتینگ لثه : در برخی موارد، لثه نیاز به لیفتینگ (جابه‌جایی) دارد تا به صورت مناسبی بر روی پروتز قرار بگیرد. این فرایند به عنوان لیفتینگ لثه (Gingival Lifting) شناخته می‌شود.
( دکتر نیما نداف پور متخصص ایمپلنت, جراحی لثه چیست ؟ )
چگونه می‌توان تشخیص داد که نیاز به جراحی تخصصی لثه داریم؟
تشخیص نیاز به جراحی تخصصی لثه معمولاً توسط یک پزشک دندانپزشکی تخصصی در زمینه جراحی لثه یا پریودنتال انجام می‌شود. در زیر، برخی از نشانه‌ها و علائمی که ممکن است نیاز به جراحی تخصصی لثه را نشان دهند، آورده شده است :
- خونریزی لثه : اگر لثه شما به طور مداوم خونریزی می‌کند، این ممکن است نشانه یک مشکل لثه باشد. خونریزی لثه معمولاً به علت التهاب و عفونت لثه ایجاد می‌شود.
- تورم و قرمزی لثه : لثه های تورم داشته و به رنگ قرمز تغییر کرده‌اند، ممکن است نشانه وجود التهاب و عفونت لثه باشند. این علائم معمولاً به عنوان جیوه (جیوه) شناخته می‌شوند.
- بوی نامطبوع دهان : اگر دهان شما بوی نامطبوع و ناخوشایندی دارد، می‌تواند نشانه وجود عفونت و التهاب لثه باشد.
- جایگزینی دائمی دندان‌ها : در صورتی که دندان‌های شما جایگزین شده‌اند، نگهداری و نظافت مناسب لثه حائز اهمیت است. در صورتی که لثه اطراف پروتز دندانی تورم، التهاب یا انزال طبیعی نداشته باشد، ممکن است نیاز به جراحی برای اصلاح وضعیت لثه باشد.
- جیوه لثه : جیوه یا عمقی که لثه به دندان می‌پیوندد، می‌تواند در صورت عدم درمان مناسب، عفونت و التهاب را بزندگی کند. این ممکن است نیاز به جراحی لثه برای پاکسازی جیوه و بهبود وضعیت لثه داشته باشد.
روش‌های مختلف جراحی تخصصی لثه
جراحی تخصصی لثه، به عنوان یک زمینه از پریودنتولوژی، شامل روش‌ها و فرآیندهای مختلفی است که برای بهبود و درمان بیماری‌های لثه و بازسازی ساختارهای لثه استفاده می‌شوند. در زیر، به برخی از روش‌های معمول جراحی تخصصی لثه اشاره می‌کنم :
- جراحی پایه لثه (Gingivectomy) : در این روش، لثه بیش از حد ضخیم یا بیمار را بریده و تنظیم مجدد می‌شود. این روش برای درمان بیماری‌های لثه مانند جیوه، کیست‌های لثه، یا برای بهبود ظاهر لثه استفاده می‌شود.
- جراحی پیوند لثه (Gingival Grafting) : در این روش، با استفاده از بافت لثه از منطقه‌ای دیگر از دهان، بافت لثه را به منطقه‌ای که نیاز به بازسازی دارد منتقل می‌کنند. این روش معمولاً برای بهبود بخشی از لثه که ریسک ریسیدگی یا نیاز به تقویت دارد، استفاده می‌شود.
- جراحی پیوند استخوان (Bone Grafting) : در صورت کمبود استخوان در منطقه دندانی، جراحی پیوند استخوان انجام می‌شود. در این روش، استخوان مصنوعی یا استخوان بیمار از منطقه دیگری از بدن به منطقه بیمار منتقل می‌شود. این روش برای ایجاد استحکام و پایداری برای ایمپلنت‌ها یا لثه‌ها استفاده می‌شود.
- جراحی ریشه (Root Surgery) : در برخی موارد، جراحی ریشه ممکن است لازم باشد تا بهبودی درمانی در بیماری‌های ریشه دندان و مشکلات لثه مرتبط با آنها ایجاد شود. این شامل جراحی لیفتینگ لثه، برداشتن ریشه، کاشت روکش لثه و غیره است.
- جراحی ترمیمی زیبایی (Cosmetic Periodontal Surgery) : این نوع جراحی برای بهبود ظاهر لثه و لبخند استفاده می‌شود. این شامل تغییر شکل لثه، تنظیم نسبت لثه به دندان، کاشت روکش لثه و غیره است.
( دکتر نیما نداف پور متخصص ایمپلنت, جراحی لثه چیست ؟ )
روش جراحی با لیزر
جراحی لثه با استفاده از لیزر (Laser Periodontal Surgery) یک روش مدرن در حوزه جراحی تخصصی لثه است. این روش از لیزرهای با طول موج خاص برای درمان بیماری‌های لثه و بازسازی ساختارهای لثه استفاده می‌کند. روش جراحی با لیزر به عنوان جایگزینی قابل توجه برای روش‌های سنتی جراحی لثه مطرح شده است. در زیر، برخی از مزایا و کاربردهای روش جراحی با لیزر ذکر می‌شود :
- کاهش خونریزی : یکی از مزیت‌های اصلی استفاده از لیزر در جراحی لثه، کاهش خونریزی است. لیزر با تاثیر حرارتی و کاوشی خونریزی را کاهش می‌دهد و به علت بسته شدن عروق کوچک در منطقه مورد عمل، خونریزی کمتری رخ می‌دهد.
- کاهش التهاب و عفونت : لیزر قابلیت از بین بردن باکتری‌ها و عفونت‌ها را دارد. با استفاده از لیزر، التهاب و عفونت لثه را کاهش داده و فرآیند بهبود را تسریع می‌کند.
- حفظ بافت سالم : لیزر به طور دقیق بافت لثه بیمار را برش نمی‌دهد و تنها بر روی بافت بیماری‌دار تمرکز می‌کند. این باعث می‌شود تا بافت سالم اطراف منطقه مورد جراحی حفظ شود و نیاز به بخشی از جراحی بازسازی بافت کمتر شود.
- بازتولید بافت : لیزر می‌تواند به عنوان ابزاری برای انجام بازسازی بافت لثه استفاده شود. با استفاده از لیزر، می‌توان بافتهای لثه را تحریک کرده و ترمیم و بازسازی آنها را تسریع کرد.
- کوتاه‌ترین زمان بهبودی : به دلیل کاهش خونریزی، التهاب کمتر و حفظ بافت سالم، زمان بهبودی پس از جراحی با لیزر معمولاً کوتاه‌تر است نسبت به روش‌های سنتی جراحی لثه.
عوارض ممکن پس از جراحی تخصصی لثه
پس از جراحی تخصصی لثه، ممکن است برخی عوارض و تأثیرات جانبی رخ دهد. این عوارض معمولاً موقتی هستند و با گذر زمان بهبود می‌یابند. در زیر، برخی از عوارض ممکن پس از جراحی تخصصی لثه آورده شده است :
- درد : درد یکی از شایع‌ترین عوارض پس از جراحی لثه است. معمولاً در روزهای اول پس از جراحی حداکثر است و با مصرف داروهای تسکین درد که توسط پزشک تجویز می‌شوند، کنترل می‌شود. درد معمولاً در چند روز اول بهبود می‌یابد.
- خونریزی : خونریزی معمولاً پس از جراحی لثه رخ می‌دهد. این خونریزی می‌تواند در روزهای اول پس از جراحی مشاهده شود، اما با استفاده از فشار دادن یا قرار دادن تکیه‌گاه‌های لثه (گاز لثه) بر روی ناحیه مورد عمل، تسریع بهبود خونریزی می‌شود.
- تورم : تورم نیز از عوارض معمول پس از جراحی لثه است. تورم معمولاً در روزهای اول پس از جراحی بیشتر است و به تدریج کاهش می‌یابد. استفاده از یخ یا داروهای تجویزی توسط پزشک می‌تواند به کاهش تورم کمک کند.
- حساسیت : ممکن است در ناحیه مورد عمل حساسیت افزایش یابد. حساسیت به طعم و دمای غذاها معمولاً موقت است و با گذر زمان کاهش می‌یابد.
- عفونت : اگر در مراقبت‌های پس از جراحی لثه دقت کافی نشود، ممکن است عفونت رخ دهد. اگر علائم عفونت مانند درد شدید، تورم شدید، خونریزی مفرط، تب و لرز وجود دارد، باید به پزشک مراجعه کنید.
- قرمزی و لکه‌ها : در ناحیه مورد عمل ممکن است قرمزی و لکه‌هایی ظاهر شود. این مسائل عموماً موقتی هستند و با زمان رفع می‌شوند.
( دکتر نیما نداف پور متخصص ایمپلنت, جراحی لثه چیست ؟ )
مراقبت‌های پس از جراحی تخصصی لثه
مراقبت‌های پس از جراحی تخصصی لثه بسیار مهم است و می‌تواند در بهبود سریع‌تر و موفق‌تر عمل تأثیرگذار باشد. در زیر، مراقبت‌های پس از جراحی تخصصی لثه را ذکر می‌کنم :
- رعایت دستورات پزشک : حتماً دستورات و راهنمایی‌های پزشک خود را به دقت بخوانید و از رعایت آنها پیروی کنید. این شامل مصرف داروها، رعایت غذاهای نرم، استفاده از محافظ دهانی موضعی (مثلاً ژل ضدعفونی کننده) و دستورات دیگر است.
- اعتنای به خونریزی : در روزهای اول پس از جراحی، ممکن است خونریزی رخ دهد. برای کنترل خونریزی، می‌توانید تکیه‌گاه‌های لثه (گاز لثه) را روی ناحیه مورد عمل قرار داده و فشار دهید. از استفاده از خمیر دندانهایی که ممکن است باعث خونریزی بیشتر شوند، خودداری کنید.
- جلوگیری از عفونت : برای جلوگیری از عفونت، دست‌های خود را با آب و صابون قبل از لمس ناحیه مورد عمل بشویید. از لمس ناحیه مورد عمل با دستان کثیف خود خودداری کنید. همچنین، دستورات پزشک را درباره شستشوی دهان و استفاده از محلول ضدعفونی کننده را دنبال کنید.
- رعایت تغذیه مناسب : در روزهای اول پس از جراحی، ممکن است به مدت محدودی نتوانید غذاهای سفت و سخت را مصرف کنید. به جای آن، از غذاهای نرم و پوره‌ای استفاده کنید. همچنین، به مصرف مایعات بیشتر توصیه می‌شود تا از خشکی دهان جلوگیری شود.
- اجتناب از عوامل تحریک‌کننده : در روزهای اول پس از جراحی، از مصرف مواد تحریک‌کننده مانند سیگار، الکل و غذاهای گرم خودداری کنید. این عوامل می‌توانند بهبودی را کند کنند و عوارض را تشدید کنند.
- حفظ بهداشت دهان و دندان : در روزهای پس از جراحی، به تمیز کردن دندان‌ها و دهان خود ادامه دهید. از مسواک و نخ دندان استفاده کنید، اما در ناحیه مورد عملاین را ببندید. در صورتی که پزشک شما راهنمایی خاصی درباره مراقبت‌های پس از جراحی لثه داده باشد، بهتر است آن را رعایت کنید. همچنین، در صورت بروز هرگونه علائم غیرعادی مانند درد شدید، خونریزی مفرط، تورم شدید یا علائم عفونت، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
( دکتر نیما نداف پور متخصص ایمپلنت, جراحی لثه چیست ؟ )
نتیجه‌گیری
در نتیجه، پس از جراحی تخصصی لثه، مراقبت‌های مناسب و دقیقی لازم است تا بهبودی بهتر و سریع‌تر را تسهیل کنند. رعایت دستورات پزشک، کنترل خونریزی، جلوگیری از عفونت، رعایت تغذیه مناسب، اجتناب از عوامل تحریک‌کننده و حفظ بهداشت دهان و دندان از جمله مراقبت‌های مهم هستند. بودن در تماس با پزشک و گزارش هرگونه علائم غیرعادی نیز بسیار حائز اهمیت است. با رعایت این مراقبت‌ها، می‌توان به بهبودی سریع‌تر و جلوگیری از عوارض ناخواسته کمک کرد.
( دکتر نیما نداف پور متخصص ایمپلنت, جراحی لثه چیست ؟ )